1. W 1904 roku odbyła się we Lwowie uroczystość odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza. Było to niezwykle ważne patriotyczne i kulturalne wydarzenie  dla Polaków , tym bardziej że na trybunie honorowej zasiadał syn Adama Mickiewicza – Władysław. Już wtedy, z inicjatywy przedstawicielstwa wiedeńskiego przedsiębiorstwa kinowego „Urania”, całą ceremonię  utrwalono na taśmie filmowej w miejscowym kinematografie. Premiera filmu dokumentującego to wydarzenie odbyła się 24 listopada 1904 roku.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.32, 134/

 

2. Już od 1910 roku we Lwowie zaczęto pisać artykuły dotyczące filmu i kina! Odbywało się to na łamach jednego z najlepszych w Europie pism nauczycielskich pt. „Muzeum”, stanowiącego organ Towarzystwa Pedagogicznego, szerzącego swoją działalność naukową już od 1867 roku.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.36/

 

3. „Kinomatograf stosowany był we Lwowie już od 1901 roku przez wiedeńskie przedstawicielstwo wytwórni filmów „Urania” podczas seansów o charakterze  kulturalno-oświatowym, najczęściej z udziałem przygotowanego merytorycznie do objaśniania treści obrazów prelegenta (akademika, nauczyciela, technika), oswoił ludzi z filmem.”

                                                /B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s. 42/

 

4. Już od 1911 roku następował we Lwowie intensywny proces upowszechniania się kina. Publiczność mogła poznać filmowe wersje dzieł literatury polskiej, m.in. Dzieje grzechu S. Żeromskiego, Meir Ezofowicz E. Orzeszkowej, Sąd Boży S. Wyspiańskiego czy też Krwawa dola wg Szkiców węglem H Sienkiewicza; a także żydowskiej: Zabójca z nędzy, Macocha i wiele innych utworów J. Gordina. Niestety rok 1914 siłą rzeczy zahamował rozwój kina we Lwowie.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.43/

 

5. W 1912 roku napisano o Gabrieli Zapolskiej, iż „napisała scenariusz na poziomie literatury brukowej”! Jak do tego doszło? Otóż wcześniej, specjalnie na potrzeby kina przygotowała scenariusz Niebezpiecznego kochanka, według którego w 1912 roku Konstanty Jastrzębski wyprodukował film. Obraz został uznany za obrazę moralności, tak że zdejmowano go z ekranów. W „Kronice Powszechnej” można było przeczytać: „To wszystko, co w jej dziełach może budzić odrazę, doszło na filmie do punktu szczytowego i wywołało wstręt  bezmierny.  Niebezpieczny kochanek – pan Kamiński, w roli apasza mordujący lege artis chlebodawczynię, a potem podrzynający z precyzją gardło służącej, wrył się niechybnie głęboko w niejeden młody umysł”. W ten oto sposób G. Zapolska na długo zapisała się w historii filmu we Lwowie.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.43,44/

 

6. Jest rok 1913. Teatr i kino prowadzą zaciętą walkę o widza. „W obronie prawdziwej sztuki” Kornel Makuszyński pisze na łamach „Kroniki Powszechnej” dramatyczny tekst, z którego wynika, iż: „Teatr Lwowski przeżywa krytyczną chwilę. Publiczność skąpi mu poparcia, sala przeraża pustkami, to powód bezwstydnego rozrostu naszych kinematografów. Nie wychowa się tych mas ani na kinoteatrze, ani w cyrku, ani na circenses w Pałacu sportowym! Stało się już, że wzrosła w naszym mieście potworna, bo iście warszawska liczba kinematografów i na to nie ma rady (...). Wyrywają one teatrowi przede wszystkim młodzież i tę szarą publiczność, co zamiast nakarmić się w teatrze, oszałamia się trucizną głupstwa, idiotyzmu, płaskiego błazeństwa lub potwornego mordu”. /K. Makuszyński, Kronika „KP” 1913, nr 51.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.61, 62/

 

7.  Na początku stycznia 1897 roku dyrekcja lwowskiej sceny zaproponowała pokazy filmów braci Lumière’ów w teatrze Skarbka. Wtedy to wiele rodzin ziemiańskich z okolic Lwowa zapoznało się z filmem – zobaczyło po raz pierwszy kinematograf, zakosztowało magii kina!

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s. 63/

 

8. Kinematograf wlazł do teatru i zaszokował widzów. Tak też stało się w 1909 roku, kiedy T. Pawlikowski w prologu wyreżyserowanej przez siebie sztuki Leonida Andriejewa Życie człowiecze użył kurtyny jako ekranu, na którym „kinematograficznie przesuwał się korowód plemników”. Skandal wybuchł z powodu wyczuwanego „nihilizmu”, bluźnierstw „przeciw pojęciom i wierzeniom chrześcijańskim”, ekspozycji „całej brzydoty, potworności i zezwierzęcenia człowieka”.  Notabene przedstawienie to było wysoko cenione przez krytykę teatralną. Wytrawny krytyk Adam Zagórski, najpierw nieprzychylny eksperymentowi, od lat dwudziestych nie tylko pisał o filmie, ale podjął współpracę z kinematografem. 

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.65, 66/

 

9. Epoka kina dźwiękowego we Lwowie rozpoczęła się 30-go października 1929 roku, kiedy to w kinie „Palace” odbył się pokaz filmu Czterech diabłów wytwórni Fox Film Corporation w reżyserii Fridricha Wilhelma Murnaua.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s. 17/

 

10. Lwów szybko docenił sztukę filmową – w latach 30. temat filmu został podjęty na Uniwersytecie Jana Kazimierza (konwersatorium Romana Ingardena z estetyki sztuki z odniesieniami do filmu; prace badawcze Leopolda Blausteina, Zofii Lossy, Bolesława Włodzimierza Lewickiego – ten zaś uważany jest za czołowego animatora ówczesnego życia filmowego we Lwowie, zajmował się również wykładami z historii i teorii filmu) i Politechnice Lwowskiej (udział Witolda Romera), co było ewenementem w skali kraju!

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.17/

 

11. Zanim wynaleziono kinematograf zastanawiano się nad zjawiskiem przenoszenia obrazu na odległość. Myśl ta zainspirowana była oczywiście wynalezieniem telefonu w 1876 roku, jednak to dowodzi, iż raczej telewizja, a nie film, była obiektem oczekiwania w XIX wieku.  We Lwowie idea ta przedstawiona była kilkanaście lat wcześniej niż wynaleziono urządzenie do projekcji filmów.  Jako jeden z pierwszych na świecie mechanizm obrazu telewizyjnego opisał na łamach tutejszego „Kosmosu” w 1878 roku Julian Leopold Ochorowicz, nazywając wynalazek telefonoskopem.

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.29/

 

12. Pierwsze pokazy filmowe we Lwowie odbywały się w pasażu Hausmanna 8, w „małej salce na pierwszym piętrze”, gdzie przy użyciu projektora zwanego vitascopem oraz muzyce z gramofonu organizowano pierwsze spotkania z „cudem XIX wieku”. 

/B. Gierszewska, Kino i film we Lwowie do 1939 roku, Kielce 2006, s.82/